Gorące Dysputy

No dobrze, ale o tym, co się dobrze czyta w pociągu porozmawiamy przy innej okazji. Mógłbym o tym długo opowiadać, gdyż dojeżdżam do szkoły już ponad 7 lat i wiele książek w pociągu zdarzyło mi się czytać.

Podejdę do tematy z innej strony. Czy Waszym zdaniem klasykę czyta się ciężej niż kiedyś, że jest trudniejsza w odbiorze z racji upływu lat? Z przebiegu dysputy można wywnioskować, że chętniej czytamy lżejsze książki niż trudniejsze. Zresztą słowo "trudniejsze" jest względne. Fantasy w wydaniu Pratchetta jest lżejsza i zabawniejsza od dzieł Tolkiena, ale nie oznacza to automatycznie, że lektura Tolkiena jest trudna. Tolkien był filologiem, co doskonale widać po jego sposobie pisania. Piękny jest język Władcy Pierścieni. Ale jeśli to sprawia niektórym trudności w czytaniu...

Lisz zamyślił się dłuższą chwilę, po czym wstał od stolika i rzekł do obecnych:

- Wyobraźcie sobie taką sytuację. Oto spotkaliście człowieka, którego przygoda ze słowem pisanym rozpoczęła się stosunkowo niedawno lub też nie trafił jeszcze na tę właściwą ścieżkę. Sekrety wielkiej literatury są dla niego jeszcze niedostępne. Nie znalazł do tej pory nikogo, kto uchyliłby magiczne drzwi i odkrył przed nim prawdziwe piękno słowa. Owym człowiekiem może być każdy, Wasz przyjaciel, brat, siostra, albo spotkany przypadkowo nieznajomy. Być może bez waszej pomocy drzwi te będą dla niego na zawsze zamknięte.
Wasza w tym głowa aby tak się nie stało. Zaproponujcie temu człowiekowi dzieło(a), które ukaże mu prawdziwe piękno literatury, książkę, którą darzycie sympatią i sentymentem. Czy uchylicie przed nim magiczne drzwi?

Moandor

Sienkiewicz, Prus...

Sienkiewicz... bleh ;)

Jeśli chodzi o Polaków to "kanon" zaczęłabym od Jana Potockiego. Rękopis znaleziony w Saragossie jest najlepiej napisaną polską powieścią, jaką dotychczas udało mi się przeczytać. Szkoda, że jest tak mało znany (w podręczniku do oświecenia jest o nim dosłownie jedno zdanie).

No i zastanawiam się, czy zaliczenie (czy to przez szkolne podręczniki, czy też przez jakiś ogólnie przyjęty pogląd) jakiegoś autora do "kanonu" nie sprawia, że automatycznie ludzie przestają go czytać...

Mi, to nie tak.

Nie chodzi o to, by określać jakieś sztywne ramy i tworzyć sztuczne kanony. Zakładając ten temat kierowałem się chęcią dyskusji o książkach, które za zasługujące na na uznanie wybrał najlepszy weryfikator, czas. Skoro dzieło po stu czy dwustu latach od daty powstania nadal jest znane i czytane można to uważać za pewien wskaźnik jakości.

Fantastyka jest tym co nas w Osadzie połączyło. Ale prócz fantastyki, o której również rozmawiamy jest cały ocean literatury. Nie jest przecież tak, że czytamy tylko fantasy. Mimo, iż bardzo lubię ten gatunek to uważam, że niewiele książek pośród niego zasługuje na miano arcydzieła. W przeciwieństwie do tego co mówi Eru, oceniam nie tylko ciekawą historię, którą autor mi opowiada na kartach swej powieści, ale także język, styl, kreacje świata, bohaterów, itp. Piekara opowiada ciekawe historie i czytałem go dla relaksu, ale nie zachwycił mnie. Pilipuk tak samo. Zapomniałem już imion większości bohaterów i sporą część fabuły, a czytałem całkiem niedawno.

Człowiek lubiący czytać powinien zahaczyć także i o klasykę, która naprawdę zasługuje na miano pięknej i wcale nie służy do straszenia uczniów. Przez taki fałszywy pogląd, którego pochodzenia nie jestem w stanie zrozumieć, niejedna osoba nigdy nie pozna uroku dzieł Dickensa, Sienkiewicza etc.

Ale nie wierzę, że Osadnicy nie czytają literatury pięknej.

Dlatego zachęcam do rozmowy. Spróbujmy, subiektywnie oczywiście, bez kanonizowania :), wskazać dzieła, które nas poruszyły, zaciekawiły, wywołują emocje.

Gdyby nie przypadek najprawdopodobniej nie poznałbym magii Wichrowych Wzgórz Emily Bronte, których mroczny klimat niesamowicie działa na wyobraźnię. Jeśli dodatkowo na lekturę wybierzemy sobie pochmurne, wietrzne, szare popołudnie to uczucie zostanie spotęgowane. Niewiele czasu upłynęło do momentu, gdy zostawiłem za sobą ostatnią stronę. Długo potem miałem w pamięci okrutnego Heathcliffa, który w skutek swojej szalonej miłości do Katarzyny zniszczył życie 2 pokoleniom rodzin Earnshawów i Lintonów. A mimo tego nie potrafiłem go jednoznacznie potępić i żal mi Heathcliffa.

Jedną z takich smutnych opowieści jest również Oliver Twist. W tym przypadku, może o zasługa wielkich zdolności tłumacza, ujął mnie niesamowity język Dickensa, a zwłaszcza jego mistrzowska ironia. Nigdy wcześniej nie spotkałem się z sytuacją, kiedy czytając z pozoru całkiem poważne zdanie wybuchałem śmiechem. Autor nie pozostawia suchej nitki na przytułkach dla sierot, a także na większości aspektów życia w XIX wiecznej Anglii. Nie wyraża swoich myśli jednoznacznie, wprost, za to używa takich sformułowań ironicznych, po których czytelnik od razu zrozumie właściwe ich przesłanie. Swego czasu, gdy czytałem Olivera... zapisywałem sobie co ciekawsze zwroty, jednak zagubiłem gdzieś tą kartkę. Na filmie Polańskiego była taka sytuacja, kiedy woźny Bumble wbiega do sali, w której biesiaduje dyrekcja przytułka, a stół zastawiony jest najprzedniejszymi daniami. Oliver Twist poprosił o więcej - rzecze woźny. To zdziwienie na twarzach ucztujących jegomości, jak to możliwe, że chłopak miał czelność poprosić o więcej. Jak śmie być taki łakomy, że nie nasyci się żałosną porcją wątpliwej jakości nieokreślonej substancji, przypominającej pomyje. Reżyser bardzo wiernie i niemal po mistrzowsku przedstawił tą absurdalną scenę. Dickens robi to jeszcze lepiej.

Dwa przykłady, moim zdaniem, arcydzieł. Oczywiście nie jedyne. Chciałbym aby tak ten topic wyglądał. Byśmy dzielili się refleksjami na temat książek, które w jakiś sposób wywarły na Was wrażenie.

Ja chciałbym wspomnieć o Cichym Donie Szołochowa. Oparta na faktach (według niektórych specjalistów po prostu pamiętniki jakiegoś białogwardzisty zawłaszczone przez Michaiła Sz.) historia kozaka dońskiego, weterana pierwszej wojny światowej, białogwardzisty. Rozmiar książki może wywołać początkowe zniechęcenie, to cztery dość pokaźne tomy. Początkowo nie mogłem się wciągnąć, przeczytałem kilkadziesiąt stron, odstawiłem na półkę. Dopiero w jakiś nudny wakacyjny dzień sięgnąłem po nią ponownie i utonąłem. Te kilka tysięcy stron poszło w niecały tydzień. Autor ma dar malowania niezwykle sugestywnych obrazów, jednocześnie opisuje wydarzenia tak że czytelnik czuje się jakby stał w ich centrum. Znając wynik wojny domowej, w pewnym momencie złapałem się na tym iż zastanawiam się czy w końcu wygrają biali czy czerwoni. Narracja jest leciutka, niemal niezauważalna, wydarzenia same odkrywają się przed “oczyma duszy”. Postacie są żywe, aż do bólu, aż do śmierci. Ich reakcja na tragiczne kolej losu jest osią książki, w pewnym momencie pozostaje tylko zastanawiać się jak to się skończy(kula czy szafot), bo ta powieść nie może mieć szczęśliwego zakończenia.

Polecam tą lekturę każdemu. Powieść jest noblowska więc można się będzie pochwalić, a do tego czytanie jest prawdziwą przyjemnością. Żadne “Stepy Akermańskie”, żadne “Ogniwem i Mieczem” nie powiedzą tyle o kozakach co Cichy Don. Szołochow stworzył dzieło genialne, absolutnie realistyczne, dotykające bardzo podstawowych dylematów człowieka. Pokazuje co dzieje się ze zwykłymi, prostymi ludźmi w sytuacjach ekstremalnych.

Infero napisała:
Jeszcze jedno : nie ma dla mnie takiego pojęcia jak „dawny mistrz”, mistrzem się jest, mistrzostwo nie wygasa, nie traci na ważności – jeżeli coś straciło datę przydatności do spożycia to tak naprawdę nigdy się do tego spożycia nie nadawało.

Nie mogłem się powstrzymać od małego offtopicu ;).
Ja całkiem przeciwnie uważam iż nie ma książek i autorów nieśmiertelnych. To znaczy, każda literatura prędzej lub później się dezaktualizuje. Najlepiej widać to na przykładzie starożytnych Greków od filozofii począwszy (kto ostatnio stosował idee z “Państwa” Platona w praktyce?), przez dramatopisarzy (konflikt tragiczny w “Antygonie”, ja tam nie mam wątpliwości kto miał rację), po Homera (z ręką na sercu kto czytał “Iliadę” bądź “Odyseję”?, ale nie fragmenty tylko tak od deski do deski). Z bardziej współczesnych przykładów weźmy chociażby “Boską Komedię” ukoronowanie literackiego dorobku średniowiecza i pierwszy zwiastun renesansu, ktoś czytał może? A ktoś był w stanie zrozumieć jakiś dłuższy fragment bez przypisów wyjaśniających kto jest kto? Jest tylko kwestią czasu jak przeminą Szekspir, Tołstoj, Proust. Co ma początek, ma też i koniec, co wzleciało to spadnie, w dalszej perspektywie pozostając tylko marmurową tablicą świadczącą o czasach minionych.

Słowo przeminie jest względne i dużo zależy o jakim okresie czasu mówimy. Może się zdarzyć, że książka, dziś uważana za dobrą, zostanie zapomniana za 10 lat. Ale jeśli po stu, dwustu i więcej lat od powstania wciąż jest obecna w kulturze, można chyba zaryzykować stwierdzenie, że jest nieśmiertelna.

Książki są nieśmiertelne, to że czyta je mniej lub więcej osób, albo prawie nikt to nie znaczy, że umarły po prostu czekają w uśpieniu na odpowiedni czas aby zostały ponownie odkryte.
Morgrafie wymienię trzy, które z pewnością można za wiecznie żywe uznać teraz i jeszcze przez długi czas: Biblia, Tora, Koran.

Wczoraj czytałem końcówkę Pana Wołodyjowskiego. Sienkiewicz świetnie opisuje oblężenia zamków. Czytając czuje się atmosferę walki, niemal słyszy huk armat. Sceny batalistyczne najwyższej klasy.

[scalenie: Fri Jun 22, 2007 3:06 pm]

Karty starożytnych eposów zaludniają bogowie, herosi, nadludzie, giganci, gilgamesze. Tymczasem człowiek kultury masowej, zwyczajny zjadacz mcdonaldów, może sam sobie stać się bohaterem opowieści. Oto różnica miedzy literaturą wysoką a popularną.

R. Kapuściński - Lapidarium VI

Morgraf

Ja całkiem przeciwnie uważam iż nie ma książek i autorów nieśmiertelnych. To znaczy, każda literatura prędzej lub później się dezaktualizuje. Najlepiej widać to na przykładzie starożytnych Greków od filozofii począwszy (kto ostatnio stosował idee z “Państwa” Platona w praktyce?), przez dramatopisarzy (konflikt tragiczny w “Antygonie”, ja tam nie mam wątpliwości kto miał rację), po Homera (z ręką na sercu kto czytał “Iliadę” bądź “Odyseję”?, ale nie fragmenty tylko tak od deski do deski). Z bardziej współczesnych przykładów weźmy chociażby “Boską Komedię” ukoronowanie literackiego dorobku średniowiecza i pierwszy zwiastun renesansu, ktoś czytał może? A ktoś był w stanie zrozumieć jakiś dłuższy fragment bez przypisów wyjaśniających kto jest kto? Jest tylko kwestią czasu jak przeminą Szekspir, Tołstoj, Proust. Co ma początek, ma też i koniec, co wzleciało to spadnie, w dalszej perspektywie pozostając tylko marmurową tablicą świadczącą o czasach minionych.

Takeda

Morgrafie wymienię trzy, które z pewnością można za wiecznie żywe uznać teraz i jeszcze przez długi czas: Biblia, Tora, Koran.

Bruixa

W jeszcze dalszej perspektywie Słońce zgaśnie i zginie wszelkie życie na Ziemi...

Bruixa

Wnioskuję więc, że te dzieła zawierają treści ponadczasowe, skoro nadal funkcjonują w kulturze, nawet masowej, choćby w strywializowanej formie.

Tabris

Nie wiedziałem, że teatr jest formą literatury.

Morgraf

Ja chciałbym wspomnieć o Cichym Donie Szołochowa.

A każde odczytanie tekstu nie tylko go interpretuje, ale także tworzy go na nowo (bo książka zawiera wszystko, co widzi w niej jej czytelnik, dlatego nie ma prawidłowych i nieprawidłowych interpretacji).

Dzieło sztuki, utwór literacki, istniejąc - tworzy. Choćby powstało przed wiekami, przez to, że jest, przez samo obcowanie z odbiorcą, inspirowanie go i pobudzanie - nadal tworzy.

Witam wszystkich. Topik może i stary, ale mam nadzieję, że uda się go wskrzesić.
Po kolei:

*Często zdarza się Wam czytać literaturę piękną?*
Tak. Zdarza się. Od czerwca (po maturze) udało mi się przeczytać Lolitę, Opowieści Okrągłego Stołu i wiele innych. Gdzieś przeszło z 10 książek z "kanonu" przeczytałem. Chociaż szczerze,to dopiero co, zacząłem praktykować czytanie książek (kiedyś akceptowałem tylko powieści pisane pierwszą osobą, bo były dla mnie najłatwiejsze w odbiorze)

*Tymczasem klasyka nie krzyczy z wystaw sklepów i księgarń.*

Fakt. Chociaż właściwie wydawnictwa starają się te luki zapełnić np Zielona Sowa (Chwała Zielonej Sowie, że wydała w tym roku Raj Utracony Miltona) lub Ossolineum .

Większość książek, jakie przychodzi mi kupować, nabywam na Allegro (np tragedie Ajschylosa z lat piędździesiątych, jakoś po dwutysięcznym zostały wznowione ale są w dalszym ciągu trudne do dostania, Wojnę Chocimską Potockiego dostałem na Allegro.

*Na pewno nie przejdziesz obojętnie obok Harrego Pottera albo książek Browna.*
Potter ujżał światło dzienne akurat wtedy, gdy sam byłem w wieku głównego bohatera, więc w momencie czytania pierwszych części mogłem się z protagonistami utożsamiać, a ostatnie dwie części przeczytałem z sentymentu.

O Brownie zresztą mało co słyszałem (tyle że książka miała problem z Kościołem, czu cuś). Jakoś mnie to ominęło...

*Czy czytujecie literaturę piękną dla przyjemności, tak po prostu?*
Tak. Chociaż do rozpoczęcia "czegoś takiego" musiałem mieć jakiś bodziec z zewnątrz. Zaraziłem się pasją od Pewnego Nauczyciela i przeczytałem w zeszłe wakacje Iliadę, Odyseję oraz Metamorfozy Owidiusza (ale nie było lekko, dzieła Homera czytałem słuchając audiobooka i korzystając ze Słownika Postaci Mitologicznych Grimala, do tego musiałem każdą księgę przeczytać dwukrotnie, by zrozumieć, co się wydarzyło).

*W domu mam [...]i inne Większość z nich czyta się z prawdziwą pasją i większości z nich na polskim się nie omawia.*

Większość z nich się na polskim nie omawia, lub, (o zgrozo) nawet nie są dostępne dla przeciętnego zjadacza książków! (takie Luzjady Camões'a wydane w latach dziewięćdziesiątych w Polsce są praktycznie nie do dostania, jak ktoś ma CAŁOŚĆ po polsku to z chęcią odkupię)

*Czy Waszym zdaniem klasykę czyta się ciężej niż kiedyś, że jest trudniejsza w odbiorze z racji upływu lat?*
Tutaj musielibyśmy się przyjżeć jakiemuś szczególnemu przypadkowi. Bardzo często zarzuca się, że coś jest pisane z dużą ilością archaizmów, bla bla bla...

*"Antygona" jest stale wystawiana w teatrach, było też kilka sztuk teatralnych inspirowanych dziełem Sofoklesa, choćby uwspółcześniona "Antygona w Nowym Jorku" Głowackiego. Czytałam też kiedyś dramat pt. "Antigona" katalońskiego poety i dramaturga Salvadora Espriu nawiązujący do wojny domowej w Hiszpanii. Wnioskuję więc, że te dzieła zawierają treści ponadczasowe, skoro nadal funkcjonują w kulturze, nawet masowej, choćby w strywializowanej formie. *

Tak, było kilka sztuk zainspirowanych dziełem Sofoklesa. Ja polecam chociażby Antygonę Kreona Miro Gavran'a, bo pomimo nawiązania do Starożytnego Dzieła jest oryginalna.

Do Kanonu, tj. książek, które warto znać dla siebie zaliczyłbym dwóch jeszcze pisarzy: Johna Steinbecka i Williama Faulknera.

Faulknera jeszcze nie zgłębiłem (choć mam jego trzy książki), więc nie będę się szerzej wypowiadał. Natomiast Steinbeck, po głębszym zapoznaniu się z jego książkami zdecydowanie przypadł mi do gustu. Szczególnie "Na wschód od Edenu".